UN YALAANI MAPINDUZI YA KIJESHI MADAGASCAR 2025,Katika Oktoba 2025, dunia ilishtushwa na mapinduzi ya kijeshi Madagascar, tukio ambalo limevutia hisia kali za kimataifa. Umoja wa Mataifa (UN) mara moja uliya yalaani mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025, ikitoa wito wa kurejesha utaratibu wa kikatiba na utu wa raia. Katika makala hii, tutachambua ni kwanini UN ilitoa kauli hiyo, asili ya mapinduzi, athari zake ndani na kimataifa, na ni nini kinachowezekana kutokea baadaye
UN YALAANI MAPINDUZI YA KIJESHI MADAGASCAR 2025
Asili ya Mapinduzi ya Kijeshi Madagascar 2025
Maandamano ya Gen Z na hasa sababu za kihistoria
Katika mwishoni mwa Septemba 2025, Madagascar ilikumbwa na maandamano makubwa yaliyoongozwa na vijana wa kizazi kipya (Gen Z). Watu hao walipinga hali ya maisha duni—cuza ya maji, ukataji wa umeme, ukosefu wa huduma za msingi, na ufisadi mkubwa.
Maandamano hayo yalienea haraka, hasa katika mji mkuu Antananarivo, ambapo raia walihisi kuwa sheria ya taifa haikutumika sawasawa. Serikali ya Rais Andry Rajoelina ilipigwa presha kubwa kutoka kwa wananchi.
Ujumuishaji wa kijeshi katika maandamano
Kitendo kikubwa kilichotokea ni wakati kitengo maalumu cha kijeshi kinachoitwa CAPSAT kilipuuzilia mbali amri za serikali na kuungana na waandamanaji. Hapo ndipo mapinduzi ya kijeshi yalipoanza rasmi.
Katika tarehe 12 Oktoba 2025, CAPSAT ilitangaza kuwa imechukua hatua ya kuondoa Rais Rajoelina madarakani na serikali yake, na kuamuru kuundwa kwa serikali ya mpito chini ya utawala wa kijeshi.
Kauli ya Umoja wa Mataifa: “UN yalaani mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025”
Sababu za kusitisha mapinduzi
Umoja wa Mataifa, kupitia Katibu Mkuu António Guterres, yalaani mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025, akisema hatua hiyo ni “change unconstitutional of government” — ni kugeuza hali ya mamlaka bila kupitia vyombo rasmi vya kikatiba.
Ujumbe wa UN umetoa msimamo wazi: mamlaka ya kijeshi haiwezi kuchukua nafasi ya serikali ya kikatiba bila kuleta hatari kwa utu wa raia, haki za msingi, uhuru wa vyama vya siasa, na usalama wa raia.
Aidha, UN inaunga mkono hatua ya Umoja wa Afrika (AU) iliyoamua kusimamisha Madagascar kutoka kikundi cha wanachama wake hadi utaratibu wa kikatiba utakaporejeshwa.
soma hapa;Jinsi ya kuangalia namba ya NIDA online 2025
Mahitaji ya UN kwa Madagascar
-
Urejeshaji wa utaratibu wa kikatiba
UN inaihimiza serikali ya mpito iunde mpango wa kuongoza kikatiba na kurudi kwenye demokrasia. -
Haki za binadamu na usalama wa raia
Kama matukio ya ghasia yanaweza kutokea, UN inataka kulindwa kwa haki za raia. -
Ushirikiano wa kimataifa na au kupitia AU/SADC
UN inaahidi kutoa msaada wa ki kiufundi na kiutawala kwa Madagascar kupitia ushirikiano na vyombo vya kikanda.
Tofauti kati ya Serikali ya Kijeshi na Demokrasia
Mapengo ya kikatiba
Katika mapinduzi ya kijeshi, mara nyingi:
-
Bunge au Seneti huachwa bila mamlaka
-
Mahakama Kuu au Vyombo vya Uchaguzi vinavyoweza kuhujumuwa
-
Serikali ya kijeshi ina mamlaka ya kiutaratibu bila kupitia uchaguzi huru
Kwa upande mwingine, demokrasia inahitaji:
-
Uchaguzi huru, wa haki na wa mara kwa mara
-
Uhuru wa vyombo vya habari na misimamo mbalimbali
-
Sheria na katiba inayoendelea kutumika
Madagascar sasa iko katika mpito ambapo taasisi nyingi zimeghushiwa au kusitishwa.
Hatari za utawala wa kijeshi
-
Ukosefu wa uwajibikaji: Kijeshi likiwa na mamlaka, raia hawana njia rahisi ya kuhoji maamuzi
-
Udikteta: Mapinduzi ya kijeshi mara nyingi hupelekea udikteta ukizidi
-
Kujizuia kwa uhuru wa vyama vya siasa na vyombo vya habari
-
Uharibifu wa mazingira ya uwekezaji na ukosefu wa imani ya wawekezaji
Athari za Mapinduzi Madagascar na Tanzania
Kwa ndani Madagascar
-
Kuachishwa kwa Rais Andry Rajoelina, ambaye baadaye alitimuliwa rasmi na Bunge.
-
Kitengo cha kijeshi CAPSAT kutwaa mamlaka na kutangaza serikali ya mpito chini ya Colonel Michael Randrianirina.
-
Taasisi kadhaa za serikali kusitishwa, ikiwemo Seneti, Mahakama ya Kikatiba, Tume ya Uchaguzi huru, na Vyombo vya Haki za Binadamu.
-
Ahadi ya kuwa na uchaguzi ndani ya kipindi cha miezi 18 hadi 24, na kuandaa katiba mpya.
Athari kwa Tanzania na Ukanda wa Afrika Mashariki
-
Msingi wa sera za usalama wa ukanda: Mapinduzi haya huongeza hali ya wasiwasi kuhusu usalama wa eneo la Bahari ya Hindi, usafirishaji, na mabadiliko ya nguvu katika ukanda.
-
Ushirikiano wa kimataifa: Tanzania inapaswa kuwa mstari wa mbele kuunga mkono misimamo ya haki za demokrasia na kuitangaza UN yalaani mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025 kama sehemu ya msimamo wa mkanda wa Afrika.
-
Mazingira ya biashara na uwekezaji: Hali ya utulivu ni muhimu kwa wawekezaji. Mapinduzi yanaweza kuhatarisha mkataba wa biashara baina ya mataifa ya bahari ya Hindi, usafiri wa baharini, na biashara ya bidhaa za viumbe na utalii.
Hitimisho
Mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025 ni mtihani mkubwa kwa demokrasia na utawala wa sheria barani Afrika. Umoja wa Mataifa kwa kauli yake wazi ya UN yalaani mapinduzi ya kijeshi Madagascar 2025 unatoa onyo na mwito wa kurejesha utaratibu wa kikatiba. Mataifa kama Tanzania na jamii ya kimataifa lazima itazame jinsi ya kusaidia mchakato wa mpito bila kuingilia kiuhalifu, na kuiwekea Madagascar msaada unaofaa wa kiusanifu, kisiasa na kiutawala.
